Przepisy prawa

Menu

Likwidacja szkód górniczych

Zakres odpowiedzialności przedsiębiorcy górniczego za następstwa swoich działań normują przepisy prawne rangi ustawowej:

  • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 2023 r. poz. 326, 1285, t.j., z późn. zm.),
  • Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2023 r. poz. 633. t.j., z późn. zm.) - obowiązująca od 1 stycznia 2012 r.

O odpowiedzialności przedsiębiorcy można mówić wtedy, gdy zachodzi związek przyczynowy pomiędzy ruchem zakładu górniczego a szkodą, rozumianą jako każdy uszczerbek majątkowy w czyichś dobrach, za który prawo czyni kogoś odpowiedzialnym.

Jeśli ruch zakładu górniczego prowadzony jest zgodnie z przepisami prawa geologicznego i górniczego wówczas właściciel nieruchomości nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, może natomiast żądać naprawienia wyrządzonej szkody, zgodnie z przepisami w/w ustaw. W granicach dopuszczonych prawem geologicznym i górniczym, właściciel nieruchomości może również domagać się zapobieżenia szkodzie.

Kodeks cywilny dopuszcza dwie formy naprawienia szkody, bądź to przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

Przywrócenie stanu poprzedniego może w szczególności nastąpić poprzez dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Naprawienie szkody w gruntach rolnych i leśnych w dalszym ciągu następuje wyłącznie w drodze rekultywacji, zgodnie z przepisami o ochronie tych gruntów.

Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na tym, kto jest odpowiedzialny za szkodę. Obowiązek ten może jednak wykonać również sam poszkodowany – za zgodą przedsiębiorcy – w zamian za zapłatę odpowiedniej kwoty pieniężnej. Odszkodowanie ustala się z uwzględnieniem wartości uzasadnionych nakładów.

Przepisy o naprawianiu szkód stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom.

Dochodzenie roszczeń o naprawienie szkód wyrządzonych ruchem zakładu górniczego odbywa się na gruncie prawa cywilnego, tak więc ewentualny spór między poszkodowanym a przedsiębiorcą podlega rozstrzygnięciu przez właściwy sąd powszechny. Postępowanie przed sądem jest możliwe dopiero po wyczerpaniu postępowania ugodowego. Warunek ten można uznać za spełniony, jeśli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody (co powinno nastąpić w drodze wyraźnego oświadczenia woli wyrażającego negatywny stosunek do żądania wysuwanego przez poszkodowanego) lub jeśli przedsiębiorca nie odpowiedział na wniosek w ciągu 30 dni od daty jego otrzymania, chyba że wnioskodawca żądający zawarcia ugody wyznaczył termin dłuższy. Podjęcie w tym terminie przez przedsiębiorcę faktycznych czynności zmierzających do zawarcia ugody jest wystarczające do uznania, że warunek wyczerpania postępowanie ugodowego nie został spełniony (nawet, jeśli w okresie 30 dni nie doszło do zawarcia ugody).

W myśl przepisu art. 96 ust. 1 Ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach w sprawach cywilnych strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, o których mowa w ustawie Prawo geologiczne i górnicze, nie ma obowiązku uiszczenia koszów sądowych. Jest to całkowite zwolnienie od kosztów, obejmujące opłaty (też opłatę kancelaryjną) oraz wydatki. Ma ono charakter tymczasowy, kredytowy, ponieważ ostateczne rozliczenie kosztów sądowych następuje w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Roszczenia związane ze szkodami spowodowanymi ruchem zakładu górniczego przedawniają się z upływem 5 lat od dnia dowiedzenia się o szkodzie.

Do szkód powstałych przed dniem 1 stycznia 2012 roku zastosowanie mają przepisy poprzedniej ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku Prawo geologiczne i górnicze. Na gruncie tej ustawy poszkodowany nie ma możliwości wyboru sposobu naprawienia szkody – naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego. Dopiero, gdy przywrócenie stanu poprzedniego nie jest możliwe lub koszty tego przywrócenia rażąco przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania. Termin przedawnienia dochodzonych roszczeń wynosi 3 lata od momentu dowiedzenia się o szkodzie.

Likwidacja szkód górniczych