24 marzec 2025

Eksperci od metanu w specjalnym zespole

W Polskiej Grupie Górniczej powołano zespół specjalistów z zakresu zagrożeń aerologicznych i górniczych, którego zadaniem będzie udoskonalenie profilaktyki metanowej i pożarowej w kopalniach PGG. W piątek, 21 marca, członkowie zespołu spotkali się na pierwszym posiedzeniu roboczym.

Impulsem do utworzenia zespołu ekspertów – naukowców jak i doświadczonych praktyków – były wnioski komisji powołanej przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego po wybuchu metanu w kopalni Pniówek w JSW w kwietniu 2022 roku, gdzie życie straciło 16 górników. Od tej katastrofy w górnictwie doszło do aż 7 niebezpiecznych zdarzeń z udziałem metanu (w tym do zapalenia się gazu w ruchu Szczygłowice z 5 ofiarami śmiertelnymi). Trzy z tych zdarzeń – na szczęście bez ofiar – miały miejsce w Polskiej Grupie Górniczej (zapalenie metanu w ruchu Halemba w maju 2022 r., pożar podziemny po zapłonie metanu w ścianie kopalni Sośnica w lipcu 2022 r. oraz pożar endogeniczny z zapłonem metanu w ścianie ruchu Murcki-Staszic kopalni Staszic-Wujek w październiku 2022 r.).

Komisja WUG zaleciła przedsiębiorcom górniczym utworzenie zespołów eksperckich, które w poszczególnych rejonach kopalń dokonają kontroli, analizy i weryfikacji projektów technicznych eksploatacji (ze szczególnym uwzględnieniem sposobu prowadzenia ścian oraz likwidacji wyrobisk przyścianowych).

- Gratuluję inicjatywy! O monitorowaniu i zwalczaniu zagrożeń naturalnych rozmawiamy od bardzo dawna, ale dziś sytuacja wygląda inaczej niż 20-30 lat temu, schodzimy z wyrobiskami coraz głębiej – powiedział Piotr Litwa, prezes WUG, uczestniczący w inauguracyjnym spotkaniu zespołu w PGG. Podkreślił, aby zespół szczególnie zwrócił uwagę na bezpieczne zasady organizacji pracy oraz na racjonalne projektowanie wydobycia w ścianach. Apelował też o intensyfikację szkoleń i kursów, aby do minimum ograniczyć ryzyko ludzkich błędów pod ziemią.

Życząc ekspertom owocnej pracy Bartosz Kępa, wiceprezes ds. finansowych PGG zwrócił uwagę, że oprócz wzrostu zagrożeń związanych z fedrowaniem coraz głębiej, nowego typu refleksji wymagają też zmiany generacyjne w górnictwie:

- Spotykamy się z nowym pokoleniem pracowników, a wiemy, że przed dziesięciu czy dwudziestu laty inne były przyzwyczajenia i sposób pracy, ludzie inaczej podchodzili do takich kwestii, jak przestrzeganie procedur. Zmiany w tym zakresie wymagają na pewno poszukiwania nowych metod i standardów – mówił wiceprezes Bartosz Kępa.

Marek Skuza, wiceprezes ds. produkcji PGG, któremu zarząd spółki powierzył nadzór nad pracami zespołu, poinformował, że od tego roku w kopalniach PGG rozpoczyna się instalowanie nowego systemu lokalizacji pracowników w podziemnych wyrobiskach.

- Oprócz wyznaczenia, że ktoś nie powinien przebywać w określonym wyrobisku, musimy jeszcze umieć monitorować to w skuteczny sposób. System lokalizacji będzie wprowadzany także po to, żeby zakorzenić pewne zwyczaje. To bardzo istotne, bo zmiany pokoleniowe w górnictwie dotyczą także kadry. Rozmawiając z ludźmi na dole, często osobiście spotykałem się z tym, że wiedza, która dla starszych górników była oczywista, wcale nie jest już taka powszechna, jak kiedyś. Nie dla wszystkich oczywiste są związki przyczynowo-skutkowe, od których zależy często bezpieczeństwo pod ziemią – powiedział wiceprezes Marek Skuza.

Przewodniczącym zespołu został Damian Borgieł - dyrektor Biura Produkcji i Zagrożeń Naturalnych PGG, jego zastępcą dr Grzegorz Plonka – szef Zespołu Zagrożeń Naturalnych. Prace wspierać będą naukowcy, m.in. prof. Eugeniusz Krause (GIG), prof. Nikodem Szlązak (AGH), dr hab. Stanisław Trenczek (GIG), dr Dariusz Musioł (Politechnika Śląska).

Do najważniejszych bieżących zadań zespołu należy analiza i weryfikacja projektów technicznych ścian prowadzonych obecnie w III-IV kategorii zagrożenia metanowego lub prowadzonych w warunkach zagrożenia wyrzutami metanu i skał oraz ocena i weryfikacja założeń projektów technicznych ścian nowo uruchamianych w III-IV kategorii zagrożenia metanowego w perspektywie lat 2025-2026.

Przy ocenie zespół weźmie pod uwagę takie czynniki, jak m.in. tektonika i rodzaj skał wpływających na zawał stropu, pokłady, warstwy i zroby w sąsiedztwie eksploatowanego pokładu, prognoza wydzielania się metanu, dobór systemów odmetanowania, przewietrzania, sposób zabezpieczenia gazometrycznego, założenia profilaktyk metanowych, pożarowych i zwalczania wybuchów pyłu węglowego, sposób likwidacji wyrobisk przyścianowych, czynniki organizacyjno-techniczne, ilość zatrudnianych pracowników, koordynacja robót w rejonach i wyrobiskach.

fot. Bożena Sieja | PGG S.A.